Ngayong linggong ito...

            Sa linggong ito ay dalawang araw na hindi nagturo si Gng.Mixto dahil sa paggawa ng dyaryo.Pinasulat lamang kami ng mga gawain.Tinalakay ni Gng.Mixto ngayong araw naito pagkakaiba ng elehiya,dalit at oda.
            Ngayong linggong ito,napagtanto ko sa elehiya para sa kamatayan ni kuya na bagmat natalakay na namin noong nakaraang linggo na dapat mong pahalagahan at ipadama ang pagmamahal mo sa iyong minamahal sa buhay.Hindi natin alam kung kailan sila mawawala kaya habang sila ay nabubuhay pa ipadama mo na ang pagmamahal mo.Kapag hindi mo ito pinadama ngayon baka pagsisihan mo pa ito sa buong buhay mo.

Repleksyon

     Ngayong linggong ito,tinalakay namin ang parabula.Ang parabula na isang maikling kwento na kadalasang hinahango mula sa Bibliya.Karamihan sa mga talinghaga o parabula ay mga kwentong sinabi ni Hesus na nagbibigay ng relihiyosong aral.Ang pabula at parabula ay magkaiba dahil ang tauhan ng mga pabula ay puro hayop.
      Ang aming parabula na tinalakay ngayon ay parabula ng banga (http://filipinobaitang9.blogspot.com/…/parabula-ng-banga.ht…).Habang tinatalakay sa amin ni  Ginang Mixto ang aral ng kwentong ito ako ay natatamaan.Aminado ako na ang karaniwang tinitingnan ko sa isang lalaki ay maitsura pero hindi naman ako tulad ng iba na papatol; agad dahil sa itsura ng lalaki.Sa araling ito,natutunan ko na dapat pag dumating na ang tamang panahon para ikaw ay umibig hindi dapat panlabas na kagandahan lang ang tinitingnan mo.Pilin mo ang lalaking karapat dapat at may mabuting kalooban.

   

Repleksyon ngayong linggo...

       Sa linggong ito,si Gng. Mixto na ang aming naging guro.Muli naming binalikan ang aming aralin tungol sa paghahambing.Nagbigay  siya  ng iba pang kaalaman at mga gamit ng paghahambing.Nagkaroon rin kami ng ilang pagsasanay ukol sa pagbuo ng pangungusap gamita ang mga pahambing.At ngayong araw na ito,nagbigay ng ilang katanungan ang aming guro na may kinalaman sa kwento ng Rama at Sita.
       Matapos ang aralin na ito,maraming aral ang  aking natutunan.Una na nga riyan na kapag nagmahal ka ng isang tao kailangan mong maging tapat.Kapag mahal mo ang isang tao at may iba siyang mahal hindi mo kailangang gumamit ng karahasan para  mapasayo lamang ito.Ang pinakanatutunan ko ngayong linggong ito,hindi mo dapat maging dahilan ang pera ng isang lalaki para lamang sumama ka sa kanya kung hindi mo naman sya mahal.
       Ngunit ang lahat ng iyan ay hindi ko pa mararanasan dahil wala pa ako sa tamang edad para pumasok sa isang relasyon kaya ang lahat ng natutunan ko ay maisasabuhay ko kapag ako ay nagmahal na.

Sa linggong ito...

     Ngayong linggo ay wala si Ginang Mixto kaya si Bb.Basbas ang humalili sa kaniya.Ngunit sa kasamaang palad,namamaos siya at di kayang magsalita ng matagal.Si Trixie ang aming naging guro.
   Tinalakay niya ang tungkol sa paghahambing.Natutunan ko ang  ibat-ibang uri nito.Nagsagawa kami ng pangkatang gawain kaugnay nito.Sa pagsasagawa ng aming pangkatang gawain marami parin ang nagkakamali sa paggamit ng malalaki at maliliit na titik sa pangungusap.Sa pangalawang araw,nag-ulat ang bawat pangkat tungkol sa paghahambing sa dalawang bansa sa Timog Kanlurang Asya.Nagsagawa rin kami ng pagsasanay dalawa at tatlo.Sa pagsasanay dalawa.kailangan naming paghambingin ang dating pangulo na sina Corazon Aquino at Gloria Arroyo habang sa ikatlong pagasasanay kailangan rin namin gumawa ng pangungusap gamit ang mga salitang naghahambing.

Unang linggo ng talakayan

    Ngayong linggong ito,tinalakay ni Ginang Mixto kung paano gumawa ng movie trailer.Nagbahagi ng ilang halimbawa si Ginang Mixto kaugnay sa aming tinalakay.Natutunan ko ang ibat-ibang paraan at dapat gawin sa paggawa nito na magiging proyekto namin ngayong markahan.
    Tinalakay rin namin ang aralin para sa unang aralin ngunit bago ito simulan nagsagawa muna kami ng gawain kung saan kailangan naming masagutan ang tinutukoy nito.
     Matapos kong mabasa ang Rama at Sita (Isang Kabanata),nalaman ko ang pilosopiya ng bansang India na kung saan pumapaksa sa kagandahan,talino at katotohanan.Natutunan ko rin  na kahit ano mang problema o tukso man ang dumating kaya nitong malampasan bastat mahal nyo ang isat-isa.

Paglalarawan sa aking katabi na si Gallardo

    Ang aking katabi na si Gallardo ay magaling kumanta,napakainosenteng bata,matalino at talentado.Siya rin ay makadiyos,magaling magdrawing,tamad rin minsan at mababaw  ang kaligayahan.Sa aking mga problema  siya ay laging nariyan para damayan ako ano mang oras.At maging sa mga gawain,takdang aralin,pangkatang gawain at proyekto lagi siyang nandyan para magpatulong sa aken pero kapag ako naman ang may kailangan sa kanya  para magpaturo sa computer hindi niya ako binabalewala.

ARALIN

                                                        Taiwan
            Ang Kababaihan ng Taiwan, Ngayon at Noong Nakaraang 50 Taon 

                                              Isinalin sa Filipino ni Sheila C. Molina  

Ang bilang ng populasyon ng  kababaihan sa mundo ay 51%  o  2% na mataas kaysa kalalakihan.  Maaaring isipin ng ilan na ang kababaihan ay nakakukuha ng parehong pagkakataon at karapatan gaya ng kalalakihan.  Ilang kababaihan lamang sa buong mundo ang nakakakuha ng pantay na karapatan at paggalang tulad sa kalalakihan.  Ang tungkulin at kalagayan ng kababaihan ay unti- unting nagbabago sa nakalipas na  50 taon.  Ito ay makikita sa dalawang kalagayan : una ang pagpapalit ng gampanin ng kababaihan at ang ikalawa ay ang pag-unlad ng kanilang karapatan at kalagayan.  Nakikita ito sa Taiwan.  Ang unang kalagayan  noong nakalipas na 50 taon, ang babae sa Taiwan ay katulad sa kasambahay o housekeeper.  Ang tanging tungkulin nila ay tapusin ang hindi mahahalagang gawaing-bahay na hindi natapos ng kanilang asawa.  Ang mga babae ay walang karapatang magdesisyon dahil sa kanilang mababang kalagayan sa tahanan.   

 Ngayon, nabago na ang tungkulin ng mga babae at ito ay lalong naging komplikado.  Sa bahay ng mga Taiwanese, sila pa rin ang may pananagutan sa mga gawaing-bahay.  Ngunit sa larangan ng trabaho, inaasahang magagawa nila kung ano ang nagagawa ng kalalakihan.  Sa madaling salita, dalawang mabibigat na tungkulin ang nakaatang sa kanilang balikat.   Ang ikalawang kalagayan ay pinatutunayan ng pagtaas ng kanilang sahod, pagkakataong makapag-aral, at mga batas na nangangalaga sa kanila.  Karamihan sa mga kompanya ay nagbibigay ng halaga sa kakayahan ng  babae at ang mga kinauukulan ay handang kumuha ng mga babaeng may kakayahan at masuwelduhan ng mataas.  Tumataas ang pagkakataon na umangat ang babae sa isang kumpanya at nakikita na ring may mga babaing namamahala.  Isa pa, tumaas ang pagkakataon para sa mga babae pagdating sa edukasyon.  Ayon sa isang estadistika mula sa gobyerno, higit na mataas ang bilang ng mga babaing nag-aaral sa kolehiyo kung ihahambing sa kalalakihan makalipas ang 50 taon.    At ang huling kalagayan ay ang pagbabago ng mga batas para sa pangangalaga sa kababaihan ay nakikita na rin.  Halimbawa, sa Accton Inc., isa sa nangungunang networking hardware manufacturer sa Taiwan,  ginawa nang isang taon ang maternity leave sa halip na 3 buwan lamang.  Ang gobyerno ng Taiwan ay gumagawa na ng batas sa pagkakaroon ng pantay na karapatan upang higit nilang mapangalagaan ang kababaihan.   Bilang pagwawakas, naiiba na ang gampanin ng mga babae at higit itong mapanghamon kung ihahambing noon.  Ang kanilang karapatan at kahalagahan ay binibigyan na ng pansin.  Ngunit hindi ito nangangahulugan na ang mga babae ay tumatanggap na ng pantay na posisyon at pangangalaga sa  lipunan.  Mayroon pa ring mga kompanya na hindi makatarungan ang pagtrato sa mga babaing lider nito. 

Marami pa ring kalalakihan ang nagbibigay ng mabigat na tungkulin sa kanilang asawa sa tahanan.   Ito ay matuwid pa rin sa kanila.  Marami pa ring dapat  magbago sa kalagayan ng kababaihan sa Taiwan at malaki ang aking pag-asa na makita ang ganap at pantay na karapatan nila sa lipunan.    

        May dalawang uri ng sanaysay. Ito ay ang maanyo o pormal at palagayan o di pormal. 
Ang maanyo o pormal na sanaysay ay nangangailangan ng maingat, maayos at mabisang paglalahad ng mga kaisipan. Ang pananalita ay pinipiling mabuti. Ang paksa ay pinag-uukulan ng isang masusing pag-aaral. Seryoso ang ganitong uri ng sanaysay. Maingat na inilalahad at ipinaliliwanag ng awtor ang kanyang tinatalakay na bagay o isyu nang Hindi lamang nababatay sa sarili niyang karanasan at nalalaman. May mga sanggunian o basehan siya, may batayang kilala at kinikilala sa kanyang mga inilalahad. 
Ang sanaysay na di-pormal o palagayan ay tila nakikipag-usap, pansarili ang himig at may kalayaan ang ayos sa pagpapahayag. Ang karaniwang layunin nito ay magpakilala ng mahalagang kaalaman. Sa uring ito ng sanaysay, maaring paksain ang balana lalo na ang kaugalian ng Tao sa isang masaklaw na paglalahad. Dahil sa pamamaraang masaya at masigla, ang sanaysay na di-pormal o palagayan ay siyang ipinalalagay na kaakit-akit at kawili-wiling basahin. 

       Pagbibigay Kapangyarihan sa 

          Kababaihang Pilipino sa

 

   Pamamagitan ng Estadistikang Kasarian 

     Babae, pasakop kayo sa inyong asawa,” isang pahayag na hinango sa Banal na Aklat at naging panuntunan ng balana rito sa daigdig sa lahat ng panahon. 

     Lahat ng bagay ay nagbabago kaya nga walang permanente sa mundo. Ang dating kaming tagasunod lamang ay natutong tumutol laban sa karahasan sapagkat hindi na matanggap ang dinaranas na kaapihan.  Kaniyang ipinaglaban ang sariling karapatan upang makapagpasiya sa sarili.  Lakas-loob din niyang hiningi ang karapatang maisatinig ang matagal nang nahimbing na pagnanasang maging katuwang hindi lamang sa tahanan kundi maging sa paghubog ng lipunan para sa isang maunlad, matahimik at kaaya-ayang kinabukasan.

     Sa ngayon, ang  kababaihan ay unti-unting na ring napahalagahan.  Hindi man ito maituturing na ganap dahil sa patuloy na mga karahasang pantahanan na pawang mga kababaihan ang nagiging biktima. Ang sexual harassment na madalas ay daing ng mga kababaihan ay nagdaragdag sa mga suliraning pambansa. 

     Ang babae ay katuwang sa pamumuhay.  Hindi sila katulong na tagasunod sa lahat ng mga ipinag-uutos ng ilang nag-aastang “Panginoon”.  Sila’y karamay sa suliranin at kaagapay sa mga pangyayaring nagdudulot ng pait sa bawat miyembro ng pamilya.          Tunay na ang mga kababaihan ay hindi lamang kasama kundi kabahagi sa pagpapaunlad ng bayan sa lahat ng panahon. 

     Marami na ring samahan ang itinatag upang mangalaga at magbigay- proteksiyon sa mga kababaihan.  Ilan sa mga ito ay Gabriela, Tigil-Bugbog Hotline at marami pang iba.  Patuloy ang mga samahang ito sa pakikibaka upang sugpuin ang patuloy na diskriminasyon sa pagitan ng kalalakihan at kababaihan.  Layunin nilang mabigyan ng edukasyon at kamulatan sa mga karapatang dapat ipakipaglaban ng mga kababaihan. 

  

      (ang mga nakasalangguhit na salita ay ang mga pangatnig na ginamit sa akda)

         Niyebeng-itim 

                  ni Liu Heng Isinalin sa Filipino ni Galileo S. Zafra  

 Paparating na ang bisperas ng Bagong Taon.  Nagpakuha ng litrato si Li Huiquan sa Red Palace Photo Studio, isang bagay na ayaw na ayaw niyang gawin, dahil pakiramdam niya, lalo pa siyang pinapapangit ng kamera.  Sinabihan na siya ni Tiya Luo na sapat na ang apat na piraso, ngunit nag-order siya ng labinlima.  Nagulat ang klerk.   “Kinse?”   “Kinse nga.”   “Hindi kami siguradong maganda pa rin ang litrato kapag ganoon karami.”   “Gusto ko sabi ng kinse!”   May pagkainis na sa kanyang boses at iyon lamang ang magagawa niya para mapigilan ang sarili na suntukin ang pangang iyon.  Nag-order siya ng kinse para hindi na siya bumalik pa sa susunod at ikinabuwisit niya ang ituring na kahangalan ang ganito.   Nang bumalik siya para kunin ang litrato, mas kabado siya kaysa nang kunin niya ang mga abo ng kanyang ina sa crematorium.  Tumalikod siya at lumakad papalayo dala ang balutang papel nang hindi pa muna sinusuri ang litrato, at nang nag-iisa na lamang, dinukot niya ang laman .  Labinlimang magkakatulad na litrato ang hawak niya, bawat isa ay nakatitig sa kanya nang may pare-parehong hitsura.  Sa kabuuan, mas maayos ang kinalabasan kaysa kanyang inaasahan.  Parang mas manipis ang kaniyang labi dahil nakatikom, nakatitig ang mga mata niya.  Hindi mo masasabing pangit.  Sa katunayan, mas guwapo siya kaysa sa maraming tao.  Wala siyang reklamo.   Dinala siya ni Tiya Luo sa komite sa kalye kung saan pinagpasa-pasahan sila.  Nakipag-usap sila sa iba’t ibang tao hanggang sa isang may katandaang opisyal ang nagbigay rin sa kanya ng lisensya para sa kariton.  Hindi naaprobahan ang kanyang aplikasyon para sa lisensya sa pagtitinda ng prutas dahil puno na ang kota.  Ang mga kontak ni Tiya Luo ay hindi makatulong o ayaw nang tumulong.  Mayroon na lamang lisensya para sa tindahan ng damit, sombrero at sapatos.  Wala nang pakialam si Huiquan kung anuman ang maaaring itinda.  Ang mahalaga, mayroon siyang magawa.  Nabalitaan niyang mas madali ang pagtitinda ng prutas,  mas mabilis ang kita; mas mabagal naman sa damit, at mas mababa pa ang tubo.  Nabalitaan din niyang kailangan niya ng maayos na tindahan o koneksiyong black- market para talaga mapatakbo ito.  Ngunit handa siyang sumubok.  Kailangang palakasin niya ang kanyang utak, at di matatakot magtrabaho, maaayos ang lahat.  Kahit maliit ang kikitain niya, hindi naman liliit pa iyon sa natatanggap niya bilang ulila, hindi ba?  Bahala na.   Paglabas nila mula sa compound ng gobyerno, nakabangga nila ang isang matabang mama na tinawag ni Tiya Luo na Hepeng Li.  Sabi ni Tiya Luo kay Huiquan na tawagin itong Tiyo Li.  Walang ideya si Huiquan kung hepe ito ng ano at kaninong tiyo ito, ngunit naaalala niya rito ang matatabang sumo wrestler ng Hapon.   “Hindi ka ba magpapasalamat kay Tiyo Li sa lahat ng tulong niya?”    Magalang na yumuko si Huiquan, isang ugaling natutunan niya sa kampo.Kailangang yumuko ang mga bilanggo sa lahat ng guwardya, inspektor, at tagamasid na nakikipag-usap sa kanila o nakatingin man lang sa kanila-  iyon ang pagsasanay.  Ginagawa na niya iyon dahil nakasanayan na.  Ngunit halos di siya napansin ng mama --  tila ito isang lalaking tumitingin ng kung anong paninda.  Pakiramdam ni Huiquan ay isa siyang basurahan o isang pirasong basahan na nais magtago sa isang butas.   “Ito ba siya?” tanong ng matabang mama kay Tiya Luo.   “Mabait siyang bata, tulad ng sabi ko.  Tingnan mo’t namumula na siya.”  Napatawa ang mama habang itinuon ang tingin kay Huiquan.   “Alam mo ba kung paano ka nakakuha ng lisensya gayong maraming retirado at walang trabaho ang di-makakuha?”   “Dahil … dahil kailangan ko ng trabaho?”   “Iyon lang ba?” mapanlibak ang ngisi ng mataba.   “Dahil isa akong ulila?” “Kinakalinga ka ng pamahalaan; tiyak kong alam mo iyan.  Huwag kang manggugulo at huwag kang sakim…   nagkamali ka na.  Kalimutan mo na iyon, dahil kapag umulit ka, wala nang tutulong sa iyo.”   “Gagawin ko anuman ang ipag-utos ng pamahalaan.”   Isa na naman sa maraming islogan sa kampo.  Nakabilanggo pa rin  ang kaniyang isip at damdamin kahit pinalaya na siya sa kampo.  Kahit si Tiya Luo ay tumangu-tango.  Saanman siya magpunta, laging may nagsasabi sa kaniya kung ano ang dapat at di-dapat gawin; sa pagtingin sa kanya nang mababa, umaangat ang kanilang sarili.  Namalagi siya sa bilangguan. Sila ay hindi at nararamdaman niya na ang mga babala, panlalait, at paalala ay para lang sa kaniya; gamitin ang ihian, walang dudura, bawal pumasok, limang yuan na multa -  lahat ay patungkol sa kaniya at tanging sa kanya lamang.  Habampanahon na may magpapahirap sa kaniyang buhay, magtuturo sa kaibahan niya at ng ibang tao, hihila sa kanya paibaba.  Gusto  niyang lumaban, pero wala siyang lakas.  Kaya magpapanggap siyang tanga, umiiwas sa mga nagmamasid at nagmamatyag,  Maraming taon na naman niyang ginagawa ito.    Masayang naglakad si Tiya Luo, di-pansin ang tamlay sa mukha ni Huiquan habang nakasunod ito na parang bilanggo.   “Halos Bagong Taon na.  Pwede kang manatili ngayong bagong taon sa amin.”   “Salamat, pero maayos na po ako…”   “Sa palagay ko’y matutuwa na ang ina mo.  Kung buhay siya, ipapangalandakan niya --  negosyante na ang anak ko; maganda ang kinabukasan niya; hindi na siya katulad nang dati.  Gusto kong pasalamatan mo ang nanay mo.”   “Sige po.”   “Bahala ka kung gusto mong mag-isa ngayong Bagong Taon pero hindi ibig sabihin na pwede kang uminom.”   “Huwag kayong mag-alala.”   “Hindi na maaga para mamili para sa Bagong Taon.  Isda, manok – kung ano- ano pa.  Kung hindi ka marunong magluto, pumunta ka rito at tuturuan kita.  Dapat lang na maayos ang Bagong Taon mo.  Pagkatapos, dapat magtrabaho na.  Ayusin mo at hahanapan kita ng nobya.  Ano sa palagay mo, bata?”   “Kayo ang masusunod.”   Ngumiti siya ngunit matamlay.  Ang isang yari sa kahoy at canvass  na ambi ay aabot ng sandaan o mahigit pa; kung may tatlong gulong, dagdag na tatlong daan pa mahigit.  Wala nang matitira para sa paninda.  Hindi pa nga nagsisimula’y kailangan na niyang humugot sa naipon ng kaniyang ina.  Kinabahan siya dahil wala na itong atrasan.   Isa o dalawang araw bago ang Bagong Taon, nakakita siya ng kakarag-karag at lumang tatluhang gulong na sasaksyan sa East Tsina Gate Consignment Store na 230 yuan ang halaga.  Ayos ang presyo pero napakasama ng kondisyon at di- masasakyan.  Mukhang maayos ang balangkas- kahit paano’y napanatili ang hugis; walang gulong, pero mapakikinabangan pa rin ang gilid at rayos ng gulong; walang kuliling , walang kadena, at walang tapakan, ngunit may preno at pedal.  Hindi siya makapagpasya at pinag-isipan niya sa lahat ng anggulo.  Nalibot na niya ang buong bayan.  Ang mga bagong sasakyan ay nagsisimula sa apat na raan, wala namang ipinagbibiling umaandar pang segunda mano.  Sa isang groseri, nakakita siya ng isang sasakyang yari sa kawayan na mukha namang matibay, ngunit parang may mali rito.  Kung magtitinda siya ng damit, kakailanganin niya ang tatluhang gulong – para naman presentable.   “Gusto mo nito? Para saan?”  Lumapit ang klerk sa kaniya.   “Kariton para sa mga damit.”   “Tamang-tama.  Hindi ka magsisisi.  Kung poste ng telepono, o kongkreto. O iba pang katulad, hindi ko ‘to irerekomenda.  Pero para lamang pala sa ilang tumpok ng damit.  Di ka gagastos ng higit sa sandaan sa pag-aayos nito, at pwedeng tumagal pa ng lima, anim na taon.”   “Bakit di-gumagalaw?”   “Matigas ang preno.  Aayusin ko.”   Ibinigay ni Huiquan ang pera, at kinaladkad ang walang gulong na sasakyan mula East Tsina Gate patungong Dongsi, at mula roon, papuntang Chaoyong Gate.  Dahil sa kanyang natatanging sasakyan, naging sentro siya ng atensyon, bagaman hindi naman nakapipinsala ang mga tingin sa kanya.  Matapos bumili ng ilang parte sa pagawaan ng bisikleta sa labasan ng Chaoyong Gate Boulevard, tinulak niya ang kanyang sasakyan patungong East Lane ng Kalyeng Spirit Run papasok sa gate ng bilang 18.  Ang berdeng bayong na nakasabit sa kalawanging hawakan ng sasakyan ay napuno ng tinimplang baka, dalawang pinakuluang manok, may yelong isda, apat na paa ng manok at isang bote ng alak – hapunan para sa Bagong Taon.  Binili niya at madaling nakuha dahil ayaw na ayaw niyang nakapila at wala naman siya talagang hinahanap para sa kanyang hapunan.  Mas iniintindi niya ang kaniyang sasakyan, ang kanyang bagong kaibigan, ang kaniyang tahimik na kasama.   Inimbitahan siya ni Tiya Luo para maghapunan, bisperas ng Bagong Taon.  Dumaan ito habang naglalagare siya ng kahoy, nakalambitin sa kaniyang bibig ang isang pirasong manok.  Tumanggi na muna siya.  May naamoy ang Tiya at inangat nito ang takip ng palayok.  Pinalalambot ang paa ng manok sa kumukulong sabaw.  Walang makikitang berde – hindi balanseng pagkain.  Sira na ang manggas ng kaniyang panlamig; puno ng kusot ang kaniyang sapatos at laylayan ng pantalon; marumi at mahaba ang kaniyang buhok.  Naawa si Tiya Luo sa kaniya, ngunit tumanggi pa rin si Huiquan.  Ginagamit pa rin niya ang kahoy na iniwan ni Hobo, desididong gumawa ng magandang patungan para sa kaniyang sasakyan.   Bumalik si Tiya Luo para imbitahan siyang manood ng TV -  nakatatawang palabas at iba pang kawili-wiling programa.  Hindi dapat palampasin.  Ngunit umiling siya, hindi man lang tuminag sa kaniyang paglalagare.

“Marami pa po akong gagawin.”   “Hindi makapaghihintay kahit pagkatapos ng Bagong Taon.”   “Mas gugustuhin kong patapusin ninyo ako...”   “Marami namang panahon.  Huwag mong tapusin agad lahat.  Di ka dapat magpagod, Bagong Taon pa naman.”   Sa umpisa, panaka-naka ang mga paputok, ngunit dumalas ang ingay at pagsapit ng hatinggabi, akala mo’y sasabog na ang mundo.  Ibinaba ni Huiquan ang lagare at nagsalin ng alak.  Matagal na pinalambutan ang paa ng manok kaya halos matanggal na sa buto ang mga laman nito.  Tama naman ang pagkaluto, medyo matabang, marahil, kaya nilagyan niya ng kaunting toyo ang plato at isinawsaw niya ang laman dito, at kumain at uminom siya hanggang sa mamanhid ang kanyang panlasa.   Maaaninag sa kaniyang bintana sa kaniyang likod ang pula at berdeng ilaw paminsan-minsan.  Karangyaan kahit saan ka lumingon, mula sa mga taong kuntento sa kanilang buhay.  Ano ang balak ng milyong taong ito ?  Ano ang ipinagsasaya nila?     Siguradong hindi siya kabilang sa kanila.  Kung buhay si Ina, panahon iyon ng pagbabalot ng dumpling, iyong maliliit na pagkaing pumuputok sa bibig na parang kendi.  Gustung-gusto niya iyon.  Sa unang Bagong Taon niya sa kampo, pitumpu’t anim ang nakain niya sa isang upuan, hanggang sa mabusog siya nang sobra’t hindi na siya halos makaupo, at ginugol niya ang buong hapon sa paglalakad sa laruan.  Gayunman, kahit ang alaalang ito ay hindi nakapagpasaya sa kaniya.  Malagkit ang mga kamay niya dahil sa pinalambutang paa ng manok at sapin ng malagkit na baboy, at nahihilo na siya dahil sa alak.   Lumabas siya at tumayo sandali sa bakuran.  Walang lamig, walang hangin.  Makulay ang langit; maraming paputok sa lahat ng dako.  Ang bakuran, na may mahigit sa pito o walong talampakan ang luwang, ay tulad ng balon sa ilalim ng kumikinang na bughaw na langit.  Isang stereo ang bumubuga ng awit, iyong tunog na di-maintindihan.  Naiisip niyang mataba at pangit ang mang-aawit. Nakapanood na siya ng ganito sa TV – magagandang boses at ngiti ngunit pangit ang hitsura nila.  Kumikisay sila sa iskrin, ang mga kilos ay nagpapatingkad lamang sa kanilang kapangitan at ang mga awit nila ay ginagawang mga sigaw at halinghing.  Magagandang babae lamang dapat ang ipinakikita sa TV, subalit maaaring nagkukulang na ng suplay.  Bagaman lumalayo na si Huiquan sa mga babae, sumasagi pa rin sa isip niya ang imahen ng magagandang dalaga.  Wala sa mga ito ang kilala niya dahil labo-labo na ang mga ito sa kanyang utak – malalabong imahen na ang intensyon ay malinaw at tiyak.  May mga panahon, natatanging panahon, kung kailan pinapangarap niyang mapasasayaw niya sa kaniyang isip ang mga imahen.  Ngunit sa totoong mundo man o sa mundo ng ilusyon ay hindi niya mapasunod ang mga ito.  Walang magawa, napilitan siyang tanggapin ang kaniyang kahinaan.   Ang isip ni Huiquan ay nabaling sa malalaswang dingding  --  dingding ng banyo na ang mga sugat ay hindi mabura, ginulping dingding na halos iguho ng malalaswang pag-atake.  Kakaiba, malaswang isip at dumi ay kakatuwang napapagsama nang maayos doon, pinupuwersa siyang harapin ang maruming katawan na pinipilit niyang itago.  Mag-isa sa bisperas ng Bagong Taon, idinagdag niya ang sarili niyang mga pantasya sa mga naroon sa maruruming dingding.  Hindi pala ang mga babae kundi marahil sa sarili pala niya siya naririmarim.   Sa sarili niyang paraan, inalagaan niya ang kaniyang sarili.  Magulo, siyempre pa, ngunit gusto niya ang gayon, lihim, ligtas, at di-komplikado.  Mas maraming mapagtataguan sa kampo kaysa kaya nilang bilangin – taniman, maisan, daluyan ng irigasyon, di pa nabubungkal na bukid – na ang tanging nagmamasid sa kaniya ay ang langit sa itaas at ang lupa sa ibaba.  Nang naroon na siya, wala na siyang pagtingin kay Xiaofen, kaya wala nang direksyon ang kaniyang pagkahumaling.  Bahala na.  Alam niyang pinaglalaruan siya ng mga demonyo at wala siyang lakas para labanan ito.   Pagod na siya.  Paubos na ang mga pagputok.  Ang madalang nang pagputok ay nagpatingkad sa kalaliman ng gabi.  Puno na ang mg tao ng kasiyahan, pagkain, at laro, at oras ba para matulog ang lungsod, bago magbukang-liwayway.  Wala siyang kasama, at pakiramdam niya’y nawawala siya.  Labas sa kaniyang mga pantasya, wala siyang makitang babae na karapat-dapat sa kaniyang pagmamahal.   Si Luo Xiaofen, wala na sa kanyang isip, ay hinding-hindi ang babaeng iyon.  Hindi pa niya nakikita ito simula nang lumabas siya.  Nagbabakasyon ito sa Harbin kasama ng kaniyang nobyo, isang assistant  sa kolehiyong normal, at isang gradwadong mag-aaral sa matematika si Luo – isang tambalang itinadhana ng langit.  Ibinalita ni Tiya Luo, masaya at nagmamalaki, na magpapakasal na ang dalawa sa Mayo.  Si Luo Xiaofen – kababata ni Hiuquan, sabay silang nag- elementarya hanggang gitnang paaralan, ngunit ngayon, wala na siyang pagkakatulad.  Nasa Harbin si Luo, samantalang siya, nasa kalyeng Spirit Run, sa isang madilim na sulok, gumagawa ng hamak na bagay.  Ngunit ito ang tadhana.  Hinahamak siyang lagi ng tadhana.   Sa unang araw ng bagong taon, pinagkaabalahan niya ang kaniyang sasakyan, sa ikalawang araw, inilabas iyon para paandarin.  Tuwang-tuwang siya sa mga sisidlang ginawa niya.  Nagbisekleta siya para tingnan ang mga pakyawan, para pag-aralan ang mga lokasyon nito.  Sa ikalima pa ang takdang pagbubukas ng mga ito, tila pinagkaisahan siya.  Walang magagawa hanggang sa araw na ito.   Matapos sumulat sa Instruktor Politikal Xue at ipadala ang liham, dumaan si Huiquan sa isang tindahan ng libro at bumili ng mga kopya ng “Mga Multo sa Isang Lumang Sementeryo at Mga Babaeng Ahas”.  Pagbalik sa bahay, humilata siya’t nagbasa habang kinaing-isa-isa ang saging.  Nitong mga nagdaang araw, nakaubos siya ng isang piling hanggang sa naging madulas ang kanyang bituka at napapapunta sa inodoro buong araw.  Maayos naman ang mga libro; hindi lang siya makaalala ng istorya.  Kaya’t binabasa niyang muli, at parang bago at kawili-wili pa rin sa ikalawang pagbasa.  Matapos niyang basahing muli ang mga libro, itinabi niya ito at ang mga pader ay tila blangko at maputla.  Saging pa.  Itinuturing na niyang mga gago ang mga awtor.  Nakababato.  Gayon pa rin bukas, at may pakialam ba siya ?  Ano ang pagkakaiba ng malaki at maliit na daga ?  Parehong pangit; parehong patagu-tago.   Ibinigay kay Huiquan ang pwesto sa may daanan sa timog ng Silangang tulay.  Dito ang mga numero ay nakapinta nang puti sa mga ladrilyo na nasa isang mahabang hanay ng tigdadalawang kwadrado-yardang pwesto; ang iba ay okupado, ang iba ay hindi.  Matapos niyang ayusin ang kaniyang tindahan, tinakpan niya iyon ng ambi at inayos ang kaniyang sasakyan para magsilbing harap ng tindahan.  Sa bandang kaliwa niya ay ang daanang silangan-kanluran, sa bandang kanan, ang katapat nitong hilaga-timog.  Nasa tapat mismo ng paradahan para sa Eastbridge Department Store.  Nasa gilid siya ng alimpuyo ng mga tao, parang di humihinto.   Wala isa man lang na tumingin sa kaniyang paninda.  Pagod pa sa nagdaang okasyon, ang mga dumaraan ay palaiwas o bugnutin.  Ang kaniyang designasyong ay Timog 025.  Hindi magandang puwesto.  Siya ang ika-25 tindero ng damit sa isang mahabang yardang lugar.  Ang mga tindahan ng pagkain ay nasa hilagang bahagi ng kalye, na may di kulang sa anim na nagtitinda ng inihaw na kamote at ilan pang matatandang naglalako ng malamig na dalandan at halos bulok nang saging.   Napuno ng kulay berde sa kaniyang tindahan – isang bunton ng walong kulay-olibang kasuotang pang-army.  Isinampay niya ang ilan, inilatag ang iba, at isinuot ang isa.  Niloko siya ng matandang lalaki sa pakyawan.  Hindi maitinda ang mga kasuotan, panlamig na angora, at sapatos na gawa sa canvass. Ang naitinda lamang niya nang araw na iyon ay mga angora, madaling naubos ang dalawampung piraso.  Mangyari pa, iyon ang pain para sa iba pang paninda.  Ang pakyawan ay tres-diyes.  Ibinenta niya ang una ng apat na yuan at ang huli, sais-beinte.  Walang kinailangang magturo sa kaniya.  Natuto siya nang iabot sa kaniya ng unang kostumer ang pera ; huwag kang matataranta sa pera at kalimutan mo na ang pagiging magalang.  Sumigla siya, sa kung anumang dahilan; kumislap ang mata niya, at napanatag siya.  Sa wakas, isang bagay itong may kontrol siya.     Gusto sana niyang magtago ng isang gora para sa sarili.  Para itong Ku Klux Klan na talukbong – mga mata lamang ang makikita – at iyon ang kailangan ng nagtitinda.  Pakiramdam ni Huiquan ay makapangyarihan siya, tulad ng misteryosong matanda na naglalako ng minatamisan na nakatayo sa harap ng Eastbridge Department Store, sa dinaraanan mismo ng hangin, ilang oras na walang imik, walang kibot.  May mga kostumer siya – hindi marami, kaunti – ngunit hindi na matagalan ni Huiquan na panoorin siya, alam niyang maaari siyang sigawan nito kapag nagpatuloy pa siya.   “Sapatos na tatak-Perfection mula sa Shenzhen free economic zone.  Sapatos, tatak-Perfection, gawa sa Shenzen…”   Nagulat ang mga naglalakad sa sigaw niyang ito.  Narinig na niya ang ganitong pagtawag sa Gate ng Silangang Tsina at sa Bukanang Gate, ngunit hindi niya alam kung kaya niya ang ganito.  Mahirap, sa isip niya; hindi niya kaya.  Ngayon, alam na niyang mali siya sa pagtantya sa sarili.   “Mga blusang Batwing! Halikayo rito ! Tingnan ninyo !”   Sa pagkakataong ito, napakasama ng tunog, ngunit tila walang nagulat.  Ilan pang segundo, nasanay na ang mga mamimili sa kaniyang kakaibang sigaw.  Maipagkakamaling galing sa aso o sa kotse, at hindi pa rin papansinin ng mga namimili.   “Mga blusang Batwing!  Seksi, seksi, seksi, mga babae!”   Kung makasisigaw lang talaga siya ng kung anong malaswa para mapansin.  Buong araw, binantayan niya ang kaniyang tindahan, mula umaga hanggang oras ng hapunan, ngunit  wala siyang nabenta, isa man lang panlamig na angora o isang pares ng sapatos kaya --  wala maliban sa dalawampung angora.  Kahit iyon lang, ang may katandaang babae sa kaniyang kanan ay naiingit, dahil gayong mas matagal na ito rito, naibenta lamang nito ay pares ng medyas at dalawang panyo.  Ang tindahan sa kaliwa ay binabantayan ng isang lalaking dadalawampuin na muntik nang mapaaway sa isang kostumer dahil sa isang jaket na balat.  Ang sabi ng kostumer, iyon ay imitasyon; ipinilit ng tindero na tunay iyong balat.  Kinusot iyon ng kostumer at iginiit na imitasyon iyon mula sa ibang bansa.  Naubos na ang pasensya ng tindero.  Alam ni Huiquan na tunay iyong balat, ngunit hindi siya nakihalo sa gulo.  Walang dahilan para sumangkot.  Nang ang lalaki ay nag-alok sa kanya ng sigarilyo, tumanggi siya.  At siya naman ang nagsindi, di niya pinansin ang lalaki.  Wala siyang balak na mapalapit kaninuman.  Kailangang mag-ingat kapag sangkot ang ibang tao.   Siya ang huli sa hanay ng mga tindahan na nagsara ng araw na iyon.  Alas nuwebe na, kalahating oras matapos magsara ang department store.  Madilim ang paradahan, halos walang nagawa ang mga ilaw sa kalye; wala nang kostumer sa gabi.  Nagsasara na rin ang tindahan sa tapat, na binabantayan ng dalawang lalaki, ngunit kahit gabing-gabi pa, parang ayaw pa nilang tapusin ang araw; may lungkot at panghihinayang sa kanilang tinig.   “Medyas na nylon,  pasara na !  Otsenta sentimos ang isang pares … otsenta sentimos isang pares !  Paubos na ang medyas na nylon.  Huling tawag ! Medyas na nylon …   Dumaan ang kanilang sasakyan sa gilid ng kalye patungo sa daan, sa direksyon ng tore ng pamilyang Hu.  Pumedal ang isang tindero samantalang ang isa ay nakaluhod sa sasakyan at iwinawagayway ang isang pares ng medyas na nylon.  Sandali lang ang kanilang lungkot na mabilis na pinalitan ng pambihirang tuwa.  Ang kanilang mga tinig – isang mataas, isang mahina – ay iginala ng hangin sa gabi.  Sa sumunod na araw, nakabenta siya ng muffler.   Sa ikatlong araw, wala siyang naitinda.   Sa ikaapat na araw, wala pang kalahating oras pagkabukas niya ng tindahan, nakapagbenta siya ng kasuotang pang-army sa apat na karpintero na kababalik lamang sa Beijing mula sa timog.  Pagkagaling sa Estasyon ng Beijing, tumungo sila sa hardware  sa tore ng pamilyang Hu, at nang marating nila ang Silangang-tulay, nagkulay talong ang kanilang labi dahil sa lamig.  Naligtas ang kanilang mga balat ng kasuotang panlamig ni Huiquan, at ang kanilang pera ay mabilis niyang isinilid sa kaniyang bulsa.  Bago siya nakapagtinda, matamlay niyang hinarap ang negosyo, ngunit nagbigay ng inspirasyon ang pagbili ng mga karpintero.  Tiyaga ang susi para sa isang buhay na matatag.  Kahit sa pinakamalalang panahon, walang ibubunga ang mawalan ng pag-asa.  Mas mabuting maghintay kaysa sa umayaw, dahil walang makaaalam kung kalian kakatok ang oportunidad,  Hindi naman sa lahat ng pagkakataon ay malas ka, hindi ba ?  Nag-iisip si Huiquian.

PONEMANG SUPRASEGMENTAL Ponema -  ang pinakamaliit na unit ng  makabuluhang tunog.                 0Ang pag-aaral ng ponema ay binubuo ng segmental at                    suprasegmental.             Segmental = ay ang tunay na tunog at ang bawat tunog ay                                    kinakatawanan ng isang titik sa ating alpabato.             Suprasegmental = ay ang pag-aaral ng ng diin (Stress), tono                                            (tune), haba (lengthening) at hinto                                            (Juncture).             2 Sa pakikipagtalastasan, matutukoy natin ang kahulugan, layunin o intensyon ng pahayag o ng nagsasalita sa pamamagitan ng mga ponemang suprasegmental o ng mga haba, diin, tono at hintosa pagbibigkas at pagsasalita. 1.       Haba * ito ay ang pagbigkas nang mahaba sa patinig (a, e, i, o, u ) ng bawat     pantig. * maaaring gumamit ng simbolong tuldok (. ) para sa pagkilala sa haba. * mga halimbawa ng  salita:                                           bu.kas = nangangahulugang susunod na araw                                           bukas = hindi sarado 2.       Diin *tumutukoy ito sa lakas ng pagbigkas s isangpantig ng salitng     binibigkas. *maaring gamitin sa pagkilala ng pantig na may diin ang malaking titik. *Mga halimbawa ng salita:                                           BU:hay = kapalaran ng tao                                           bu:HAY = humihinga pa                                           LA:mang = natatangi                                           la:MANG = nakahihigit; nangunguna 3.       Tono * nagpalilinaw ng mensahe o intensyong nais ipabatid sa kausap * Tulad ng pag-awit, sa pagsasalita ay may mababa, katamtaman at     mataas na tono. * maaaring gamitin ang blg. 1 sa mababa, blg. 2 sa katamtaman at blg.     3  sa mataas. * halimbawa ng salita:                               Kahapon = 213, pag-aalinlangan                               Kahapon = 231, pagpapatibay                               talaga = 213, pag-aalinlangan                               talaga = 231, pagpapatibay                                 4.       Hinto *ito ay ang saglit na pagtigil sa pagsasalita upang higit na maging    malinaw ang mensahe. *maaring gumamit ng simbolo kuwit( , ), dalawang guhit na pahilis ( // )    o gitling ( - ) * mga halimbawa ng salita:                                           Hindi, siya ang kababata ko.                                           Hindi siya ang kababata ko.

                                                

ARALIN 2.1

KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG TANKA AT HAIKU

Isinalin sa Filipino ni M.O. Jocson

Sa ilang anyo ng tula, ang Tanka at Haiku ang pinahahalagahan ng panitikang Hapon. Lumaganap ang Tanka noong ikawalong siglo at ang Haiku noong ika-15 siglo. Layunin ng mga tulang ito na pagsama-samahin ang mga ideya at imahe sa pamamagitan ng kakaunting salita lamang.

    Ang pinakaunang Tanka ay nasa kalipunan ng mga tula na tinawag na Manyoshu o Collection of Ten Thousand Leaves, isang antolohiya na naglalaman ng iba’t ibang anyo ng tula na karaniwang binibigkas at inaawit ng nakararami.

    Sa panahong lumabas ang Manyoshu, kumawala sa makapangyarihang impluwensiya ng sinaunang panitikang Tsino ang mga manunulat ng Hapon. Ang mga unang makatang Hapon ay sumusulat sa wikang Tsino sapagkat eksklusibo lamang ang wikang Hapon sa pagsasalita at wala pang sistema ng pagsulat. Sa pagitan ng ikalima hanggang ikawalo siglo, isang sistema ng pagsulat ng Hapon ang nilinang na mula sa karakter ng pagsulat sa Tsina upang ilarawan ang tunog ng karakter ng Hapon. Tinawag na Kana ang ponemikong karakter na ito na ang ibig sabihin ay “hiram na mga pangalan”.

    Noong panahong nakumpleto na ang Manyoshu, nagsimulang pahalagahan ng mga makatang Hapon ang wika nila sa pamamagitan ng madamdaming pagpapahayag. Kung historikal ang pagbabatayan, ipinahahayag ng mga Hapon na ang Manyoshu ang simula ng panitikan nilang nakasulat na matatawag nilang sariling-sarili nila.

     Maiikling awitin ang ibig sabihin ng Tanka na puno ng damdamin. Bawat Tanka ay nagpapahayag ng emosyon o kaisipan. Karaniwang paksa naman ang pagbabago, pag-iisa, o pag-ibig. Tatlumpu’t isa ang tiyak na bilang ng pantig na may limang taludtod ang tradisyunal na Tanka. Tatlo sa mga taludtod ay may tigpitong bilang ng pantig samantalang tiglimang pantig naman ang dalawang taludtod. Nagiging daan ang Tanka upang magpahayag ng damdamin sa isa’t isa ang nagmamahalan (lalaki at babae). Ginagamit din sa paglalaro ng aristocrats ang Tanka, kung saan lilikha ng tatlong taludtod at dudugtungan naman ng ibang tao ng dalawang taludtod upang mabuo ang isang Tanka. Gaya nga nang naipahayag na sa unang bahagi ng tekstong ito, noong ika-15 siglo, isinilang ang bagong anyo ng pagbuo ng tula ng mga Hapon. Ang bagong anyo ng tula ay tinawag na Haiku.

     Noong panahon ng pananakop ng mga Hapon sa Pilipinas lumaganap nang lubos ang Haiku. Binubuo ng labimpitong pantig na nahahati sa tatlong taludturan. Ang pinakamahalaga sa Haiku ay ang pagbigkas ng taludtod na may wastong antala o paghinto. Kiru ang tawag dito o sa Ingles ay cutting. Ang kiru ay kahawig ng sesura sa ating panulaan. Ang Kireji naman ang salitang paghihintuan o “cutting word”. Ito ay kadalasang matatagpuan sa dulo ng isa sa huling tatlong parirala ng bawat berso. Ang kinalalagyan ng salitang pinaghintuan ay maaaring makapagpahiwatig ng saglit na paghinto sa daloy ng kaisipan upang makapagbigay-daan na mapag-isipan ang kaugnayan ng naunang berso sa sinundang berso.

     Maaari rin namang makapagbigay - daan ito sa marangal na pagwawakas. Ang mga salita na ginagamit ay maaaring sagisag ng isang kaisipan. Halimbawa ang salitang kawazu ay “palaka” na nagpapahiwatig ng tagsibol. Ang higure naman ay “unang ulan sa pagsisimula ng taglamig”. Mahalagang maunawaan ng babasa ng Haiku at Tanka ang kultura at paniniwala ng mga Hapon upang lubos na mahalaw ang mensaheng nakapaloob sa tula.

Tanka at Haiku

      Magkaibang uri ng panulaan ang Tanka at Haiku, bagama't nagsimula ang mga ito sa bansang Hapon. Mayroon itong kaniya-kaniyang katangian ng pagiging magkaiba.

      Ang Tanka, isang uri ng tula na maaaring awitin ay  may kabuuang tatlumpu't isang pantig na may limang taludtod. Ang hati ng pantig sa mga taludtod ay 7-7-7-5-5, 5-7-7-7-5 o maaaring magpalit-palit nang nananatili ang kabuuang bilang ng pantig na tatlumpu't isa.

       Ang Haiku naman ay higit na maikli sa Tanka. Binubuo ito ng tatlong taludtod na may bilang ng pantig na 5-7-5 o maaaring magkapalit-palit nang di nababago ang kabuuang bilang ng mga pantig na labimpito.

        Tungkol sa kalikasan at pag-ibig ang paksa ng Haiku at pagbabago, pag-iisa at pag-ibig naman ang karaniwang paksa ng Tanka.

       Tayo naman sa Pilipinas ay may Tanaga, isang uri ng sinaunang tula na nagpapahayag ng kaisipan at binubuo ng apat na taludtod na may tigpipitong pantig sa bawat taludtod, may tugma at puno ng talinghaga. Namalasak ito  noong panahon ng pananakop ng mga Hapones.

  

HALIMBAWA:

      Haiku

         *Mahal na kita

             Sa unang pagkikita
             Pakakasalan ka.
           *Kapag nakita
             Na may kasamang iba
             Nagseselos na.

       Tanaga

              (PAG-IBIG)

             ni Emelita Perez Baes

              

       *Wala iyan sa pabalat

            at sa puso nakatatak, 
            nadarama’t nalalasap 
            ang pag-ibig na matapat.
           

                (KAIBIGAN)
              ni Emelita Perez Baes

         *Ang katoto kapag tunay

           hindi ngiti ang pang-alay
           kundi isang katapatan
           ng mataus na pagdamay.

"Paborito kong Guro"

      Tindig palang matatakot kana. Maging sa mga kwento  ng mga estudyanteng dumaan sa kamay niya kakabahan kana rin.Mapapaisip kana lang" Paano pa kaya kapag naging guro mo na siya?"
     Sa una,ayaw ko maging guro siya at takot na takot ako kung ano ang magiging buhay ko sa tipulo.Pero ang  lahat ng iyan ay pawang kathang-isip lang pala.
     Sa araw-araw ng kanyang pagtuturo hindi mawawala ang tawanan,takot na baka matawag ka  sa "on the spot question",mga pagsesermon at maging minsan ang pagpapahiya sayo.Ngunit sa lahat ng ito,matututo kang magpursege na magbasa ng libro,huwag maging tamad,maitama ang mga pagkakamali mo at maging malikhain sa lahat ng gawain. Higit sa lahat,ang kanyang mga aral at payo na hanggang ngayon ay patuloy naming isasabuhay.
    Sa dinarami na naging guro ko mula elementarya hanggang baitang siyam.Siya lamang ang  naging pinaka paborito kung guro. Kahit ano mang karanasan ang napagdaanan namin sa kanyang pagtuturo.Masaya man o malungkot.
    Mapapahanga ka rin sa galing niyang magturo sa agham.At maging ang kanyang pagiging strikto at masungit na awra ay tatatak din sa inyong isipan. 
   Sa pagtatapos ko sa baitang walo,tila ba masasabi kung malaya nako.Ngunit ang lungkot na nadarama ay hindi ko maitatanggi.Sa pagtapak namin sa baitang siyam,hindi kami magkakaroon ng pagkakataon para kaming iyong turuan.Ngunit patuloy naming isasabuhay ang mga aral na aming natutunan.

  

                                   

         

                         Nakakaloka talaga!
                       Hala!Kailangan ba talagang mag-post sa facebook?Nakakahiya!yan ang reaksyon ko matapos i-anunsyo ni mam Mixto ang aming awtput para sa paggawa ng tulang naglalarawan.Sa paggawa ko ng awtput na ito,hiya at takot ang aking naramdaman na baka walang mag like ng video ko.At dahil sa gawain na ito kailangan kung magmakaawa sa mga friends ko sa facebook na i-like ang aking video.Kahit nakakahiya kinapalan ko na lang ang mukha ko para lang dito.Nakakaloka talaga to!

ARALIN 1.4

KAY ESTELLA ZEEHANDELAAR
Salin ni Ruth Elynia S. Mabanglo Mula sa Mga Liham ng Isang Prinsesang Javanese Japara, Mayo 25, 1899

Ibig na ibig kong makilala ng isang “babaeng moderno” iyong babaeng malaya, nakapagmamalaki’t makaakit ng aking loob! Iyong masaya, may tiwala sa sarili, masigla’t maagap na hinaharap ang buhay, puno ng tuwa at sigasig, pinagsisikapan hindi lamang ang sariling kapakanan at kundi maging ang kabutihan ng buong sangkatauhan.
Buong kasabikan kong sinasalubong ang pagdating ng bagong panahon; totoong sa puso’t isip ko’y hindi ako nabibilang sa daigdig ng mga Indian, kundi sa piling ng aking mga puting kapatid na babae na tumatanaw sa malayong kanluran.
Kung pahihintulutan lamang ng mga batas ng aking bayan, wala akong ibig gawin kundi ang ipagkaloob ang sarili sa mga nagtratrabaho;t nagsisikap na bagong kababaihan ng Europe; subalit nakatali ako sa mga lumang tradisyong hindi maaaring suwayin. Balang araw maaaring lumuwag ang tali at kami’y pawalan, ngunit lubhang malayo pa ang panahong iyon. Alam ko, maaaring dumating iyon, ngunit baka pagkatapos pa ng tatlo o apat na hebenerasyon. Alam mo ba kung paano mahalin ang bago at batang panahong ito ng buong puso’t kaluluwa kahit nakatali sa lahat ng batas, kaugalian at kumbensyon ng sariling bayan. Tuwirang sumasalungat sa kaunlarang hinahangad ko para sa aking mga kababayan ang lahat ng mga institusyon naming. Wala akong iniisip gabi’t araw kindi ang makagawa ng paraang malabanan ang mga lumang tradisyon naming. Alam kong para sa aking sarili’y magagawa king iwasan o putulin ang mga ito, kaya lamang ay may mga buklod na matibay pa sa alinmang lumanag tradisyon na pumipigil sa akin; at ito ang pagmamahal na inuukol ko sa mga pinagkakautangan ko ng buhay, mga taong nararapat kong pasalamatan sa lahat ng bagay. May karapatan ba akong was akin ang puso ng mga taong walang naibigay sa akin kundi pagmamahal at kabutihan, mga taong nag-alaga sa akin ng buong pagsuyo?
Ngunit hindi lamang tinig nito ang umaabot sa akin; ang malayo, marikit at bagong-silang na Europe ay nagtutulak sa aking maghangad ng pagbabago sa kasalukuyang kalagayan. Kahit noong musmos pa ako’y may pang-akit na sa aking pandinig ang salitang “emansipasyon”; may isang naiibang kabuluhan ito, isang kahulugang hindi maaabot ng aking pang-unawa. Gumigising ito para sa hangarin ang pagsasarili at kalayaan- isang paghahangad na makatayong mag-isa. Ang puso ko’y sinusugatan ng mga kondisyong nakapaligid sa akin at sa iba, buong lungkot na pinag-aalab ang mithiin kong magising ang aking bayan.
Patuloy na lumapit ang mga tinig na galing sa malayong lupain, umaabot sa akin, at sa kasiyahan ng ilang nagmamahal sa akin at sa kalungkutan ng iba, dala ntio ang binhing sumupling sa aking puso, nag-ugat, sukmibol hanggang sa lumakas at sumigla.
Ngayo’y kailangang sabihin ko ang ilang bagay ukol sa sarili upang magkakilala tayo.
Panganay ako sa tatlong babaing anak ng Regent ng Japara. Ako’y may anim na kapatid na lalki at babae. Ang lolo kong si Pangeran Ario Tjondronegoro ng Demak ay isang kilalang lider ng kilusang progresibo noong kapanahunan niya. Siya rin ang kaunaunahang regent ng gitnang Java na nagbukas ng pinto para sa mga panauhin mula sa ibayong dagat-ang sibilisasyong Kanluran. Lahat ng mga anak niya’y may edukasyong European, at halos lahat ng iyon (na ang ilan ay patay na ngayon) ay umiibig o umibig sa kanlurang minana sa kanilang ama; at nagdulot naman ito sa mga anak nila ng uri ng pagpapalaking nagisnan nila mismo. Karamihan sa mga pinsan ko’t nakatatandang kapatid na lalaki ay nag-aral sa Hoogere-Burger School, sng pinakamataas na institusyon ng karunungang matatagpuan ditto sa India. Ang bunso sa tatlong nakatatandang kapatid kong lalaki’y tatlong taon na ngayong nag-aaral sa Netherlands at naglilingkod din naman doon bilang sundalo ang dalawa pa. Samantala, kaming mga babae’y bahagya nang magkaroon ng pagkakataong makapag-aral dahil na rin sa kahigpitan n gaming lumang tradisyon at kumbensyon. Labag sa aming kaugaliang pag-aralin ang mga babae, lalo’t kailangang lumabas ng bahay araw-araw para pumasok sa eskwela. Ipinagbabawal n gaming kaugalian na lumabas man lamang ng bahay ang babae. Hindi kami pinapayagang pumunta saan man, liban lamang kung sa paaralan, at ang tanginglugar na pagtuturong maipagmamalaki ng syudad naming na bukas sa mga babae ay ang libreng grammar school ng mga European.
Nang tumuntong ako ng ikalabindalawang taonng gulang, ako ay itinali sa bahay-kinailangang “ikahon” ako. Ikinulong ako at pinagbawalang makipag-uganayan sa mundong nasa labas ng bahay, ang mundong hindi ko na makikita marahil liban kung kasama ko na ang mapapangasawang estranghero, isang di-kilalang lalaking pinili ng mga magulang ko, ang lalaking ipinagkasundo sa akin nang di ko namamalayan. Noong banding huli, nalaman kong tinangka ng mga kaibigan kong European na mabago ang pasyang ito ng mga magulang ko para sa akin, isang musmos pa na nagmamahal sa buhay, subalit wala silang nagawa. Hindi nahikayat ang mga magulang ko; nakulong ako nang tuluyan. Apat na mahahabang taon ang tinagal ko sa pagitan ng makapal na pader, at hindi ko nasilayan minsan man ang mundong nasa labas.
Hindi ko alam kung paano ko pinalipas ang mga oras. Ang tanging kaligayahang naiwan sa aki’y pagbabasa ng mga librong Dutch at ang pakikipagsulatan sa mga kaibigang Dutch na hindi naman ipinagbawal. Ito-ito lamang ang nagiisang liwanag na nagpakulay sa hungkag at kainip-inip na panahong iyon, na kung inalis pa sa akin ay lalo nang nagging kaawa-awa ang kalagayan ko. Lalo sigurong nawalan ng kabuluhan ang buhay ko’t kaluluwa. Subalit dumating ang kaibigan ko’t tagapagligtas-ang Diwa ng panahon; umalingawngaw sa lahat ng dako ang mga yabag niya. Nayanig sa paglapit niya ang palalo’t matatag na balangkas ng mga lumang tradisyon. Nabuksan ang mga pintong mahigpit na nakasara, kusa ang iba, ang iba nama’y pilit at bahagya lamang ngunit bumukas pa rin at pinapasok ang mga di-inanyayahang panauhin.
Sa wakes, nakita kong muli ang mundo sa labas nang ako’y maglabing-anim na taon. Salamat sa Diyos! Malalabasan ko ang aking kulungan nang Malaya at hindi nakatali sa isang kung sinong bridegroom. At mabilis pang sumunod ang mga pangyayari nagpabalik sa aming mga babae ng mga nawala naming kalayaan.
Nang sumunod na taon, sa oras ng pagtatalaga sa poder ng bata pang Prinsesa (bilang Reyna Wilhemina ng Netherland), “opisyal” na inihandog sa amin ng mga magulang naming an gaming kalayaan. Sa kauna-unahang pagkakataon sa aming buhay, pinyagan kaming umalis sa bayan naming at pumunta sa siyudad na pinadarausan ng pagdiriwang para sa okasyong iyon. Anong dakila tagumpay iyon! Ang maipakita ng mga kabataang babaeng tulang naming ang sarili sa labas, na imposibleng mangyari noon. Nasindak ang “mundo” nagging usap-usapan ang “krimeng” iyon na dito’y wala pang nakagagawa. Nagsaya an gaming mga kaibigang European, at para naman sa amin, walang reynang yayaman pa sa amin. Subalit hindi pa ako nasisiyahan. LAgi, ibig kong makarating sa malayo, mas malayo. Wala akong hangaring makapamista, o malibang. Hindi iyon ang dahilan ng paghahangad kong magkaroon ng kalayaan. Ibig kong malaya upang makatayo ng mag-isa, mag-aral, hindia para mapailalim sa sinuman, at higit sa lahat, hindi para pag-asawahin nang sapilitan.
Ngunit dapat tayong mag-asawa, dapat, dapat. Ang hindi pag-aasawa ang pinakamalaking kasalanang magagawa ng isang babaeng Muslim. Ito ang pinakamalaking maipagkakaloob ng isang katutubong babae sa kanyang pamilya.
At ang pag-aasawa para sa amin-mababaw pa ngang ekspresyon ang sabihing miserable. At paano nga ba hindi magkakaganoon, kung tila ginawa lamang para sa lalaki ang mga batas, kung pabor para sa lalaki at hindi para sa babae ang batas at kumbensyon; kung ang lahat ng kaluwaga’y para sa kanya lang?

KULTURA: Ang Pamana ng Nakaraan, Regalo ng Kasalukuyan, at   Buhay ng Kinabukasan( ni Pat V. Villafuerte)

             NOON, ang bawat paghakbang ay isang pagtalunton,

     isang pagtahak sa matuwid na landas upang marating ang paroroonan

                  gaano man ito kalapit, gaano man ito kalayo

                 gaano man ito kakitid, gaano man ito kalawak

              kaunti man o marami ang mga paang humahakbang

            mabagal man o mabilis, pahintu-hinto man o tuloy-tuloy

                ang bawat paghakbang ay may patutunguhan.

                  ang bawat paghakbang ay may mararating.

              ang bawat paghakbang ay may pagsasakatuparan.

        hindi na mabilang ang paghakbang na naganap sa ating kasaysayan

              paghakbang na pinuhunanan ng pawis, dugo at luha

             paghakbang na kinamulatan ng maraming pagsubok,

                                   pangamba at panganib

                     mula pa sa panahon ng kawalang-malay

               hanggang sa panahon ng walang humpay na pananakop,

                                   digmaan at kasarinlan

              at hanggang sa kontemporaryong panahon ng makinasyon

        sumibol ang kayraming kulturang sinangkutsa sa ating diwa’t kamalayan

             kulturang may ritmo ng pag-awit, may kislot ng pagsayaw,

                    may haplos ng pag-aalay, may lambing ng panunuyo

                                 at tangis ng pamamaalam.

              ito ang ating tinalunton, ito ang bunga ng ating paghakbang:

                     ang kulturang ipinamana sa atin ng nakaraan.

              NGAYON, sa panahon ng pagkamulat at maraming pagbabago,

                      binhing nakatanim ang maraming kulturang

                               nag-uumapaw sa ating diwa

                             nagbabanyos sa ating damdamin

                                 nag-aakyat sa ating kaluluwa

                                     sinubok ng maraming taon

                         inalay sa mga bagong sibol ng panahon

              anumang kulay, anumang lahi, anumang edad, anumang kasarian

                                     ang kultura’y pinayayabong

                                   nang may halong sigla at tuwa,

                               nang may kasalong pagsubok at paghamon

                   kulturang sinusuyod ng kapuri-puring ugali at marangal na kilos

                              kulturang inihahain ng pagsamba’t prusisyon

                           kulturang sinasalamin ang pasko’t pistang-bayan

                       kulturang pinaaawit ng pasyon at pagsasabuhay ng Poon

                    kulturang patuloy na sumisibol at ipinapupunla ng tradisyon:

              pampamilya, pang-eskuwela, pampolitika, panrehiyon at pambansa

                   na dinilig ng maraming pagpapaalala, paggabay at patnubay

                              at pinayaman ng makukulay na karanasan

                kulturang inihain at tinanggap, sinunod at isinakatuparan

                                       ito ang regalo ng kultura

                                         regalo ng kasalukuyan.

                                BUKAS, ang kulturang itinudla ng nakaraan

                at inireregalo ng kasalukuyan ay bubuhayin ng kinabukasan

                             at mananatiling repleksyon ng kabutihan

                           kulturang gagalang sa mga bata’t matanda

                        kulturang rerespeto sa mga babae’t may kapasanan

                     kulturang luluklok ng pagbabayanihan at pagkakapatiran

                        kasaliw ng mga awiting bayan at katutubong sayaw

                           katali ng pagsasadula’t pagbabalagtasan

                     diwang marangal ang ipupunla. kariringgan ng maraming wika

                             magkakapantay sa kalayaan at karapatan

                    magsasama-sama, magkakapit-bisig, magtutulung-tulungan

                        habang patuloy na humahakbang upang galugarin pa

                           ang kulturang pagyayamanin ng ating lahi

                                         ng lahing magiting

                                        ng lahing kapuri-puri

                                         ng lahing marangal.

    Ang tulang ito ay isa sa mga halimbawa ng tulang naglalarawan.Ang tulang naglalarawan ng pagpapahalaga o maaaring pagkamuhi ng makata o may-akda sa isang kalagayan,pook, o pangyayari.